Fizjoterapeutyczne przygotowanie do porodu drogami natury po cesarskim cięciu (VBAC – Vaginal Birth After Caesarean Section) obejmuje m.in. odpowiednio dobraną aktywność fizyczną. Przygotowałam dla Was kilka wskazówek, z których warto skorzystać.
Dobre praktyki
Kontroluj swoją postawę w ciąży – bardzo ważne jest prawidłowe ustawienie ciała i dobre nawyki ruchowe, aby uniknąć bądź zminimalizować ból w obrębie kręgosłupa i bioder.
- Bądź aktywna w ciąży – dzięki temu będziesz bardziej świadoma własnego ciała, także podczas porodu. Ma to jednocześnie na celu poprawę elastyczności i zakresu ruchomości Twojego ciała.
- Podejmuj trening o charakterze aerobowym, o średniej intensywności – nie obawiaj się przyspieszonego bicia serca, pocenia się, pogłębionego oddechu. Jednakże poziom wysiłku w czasie ćwiczeń powinien zawsze umożliwiać Ci swobodną rozmowę.
- Wykorzystaj obciążenie własnego ciała lub ciężarki o masie 0,5-2 kg (mogą też być małe butelki z wodą) do treningu wzmacniającego. Oddychaj swobodnie, bez wstrzymywania powietrza i nadmiernego napinania okolicy brzucha.
Jeżeli nie wiesz, jakie ćwiczenia będą dla Ciebie odpowiednie bądź odczuwasz dolegliwości bólowe w obrębie kręgosłupa lub miednicy, skorzystaj z pomocy fizjoterapeuty uroginekologicznego.
Otwórz swoją miednicę stosując (szczególnie po 36 tygodniu ciąży) ćwiczenia i pozycje takie jak: krążenia miednicą, kołysanie miednicą, ukłon japoński, głęboki przysiad, kocie grzbiety. Pomogą Ci one przygotować się do pozycji przyjmowanych w trakcie porodu.
Oddychaj
Operacje drogą brzuszną mogą wpływać na swobodną pracę i napięcie przepony, która jest niezwykle istotna w trakcie porodu drogami natury.
- Oddychaj spokojnie i miarowo, uruchamiaj dolne łuki żeber i okolicę dołu brzucha, zadbaj by okoliczne mięśnie były w tym czasie rozluźnione.
- Dzięki świadomemu oddechowi rozluźnisz przeponę, dotlenisz własne tkanki, zrelaksujesz się, a także zapewnisz odpowiednią ilość tlenu dziecku w porodzie.
Pamiętaj, że powyższe porady skierowane są do pacjentek, których ciąża przebiega w sposób fizjologiczny i bez komplikacji. W pozostałych przypadkach warto wcześniej skonsultować ćwiczenia z lekarzem bądź fizjoterapeutą uroginekologicznym.
Ważne mięśnie dna miednicy
W fizjoterapeutycznym przygotowaniu do porodu drogami natury po cesarskim cięciu (VBAC – Vaginal Birth After Caesarean Section) warto również zwrócić uwagę na mięśnie dna miednicy.
Przygotuj swoje mięśnie dna miednicy do porodu drogami natury - stosuj trening świadomościowy oraz kooordynacyjny ucząc się odczuwania zarówno napięcia jak i relaksacji mięśni.
- W tym celu możesz wyobrazić sobie wstrzymywanie moczu i gazów jednoczenie. Powtarzaj ćwiczenie kilkukrotnie, rozluźniając dno miednicy po każdym napięciu. Kontroluj, aby inne części ciała - uda, pośladki, brzuch, łydki, żuchwa - pozostały rozluźnione.
- Spróbuj zaobserwować i poczuć pracę dna miednicy w codziennych aktywnościach. Dzięki poprawie czucia napięcia i rozluźnienia, będziesz mogła wspomóc akcję porodową poprzez świadomą relaksację.
- W przypadku trudności w samodzielnej aktywacji mięśni dna miednicy, pomocne może okazać się spotkanie z fizjoterapeutą uroginekologicznym.
Wprowadź modyfikacje czynności dnia codziennego, zabezpieczając mięśnie dna miednicy. Pamiętaj, że już sama ciąża jest czynnikiem obciążającym dno miednicy, dlatego warto zwrócić uwagę na te struktury, nawet jeśli pierwszy poród odbył się poprzez cesarskie cięcie.
Zwróć uwagę na:
Nawyki toaletowe
- pozycja podczas oddawania moczu powinna być rozluźniona i swobodna
- nie wymuszaj i nie przyspieszaj strumienia moczu
- podczas oddawania stolca unikaj nadmiernego parcia, stosuj odpowiednią pozycję tzn. używając podnóżka pod stopy
Codzienną aktywność
- podnosząc cięższe przedmioty pamiętaj o aktywacji mięśni dna miednicy na wydechu
- staraj się zmieniać pozycje nie angażując nadmiernie tłoczni brzusznej – dlatego zmiana pozycji z leżącej na siedzącą powinna nastąpić poprzez leżenie na boku
- kichnięcie lub kaszlnięcie wykonaj „za siebie”, skręcając głowę do boku i aktywując dno miednicy
Przygotuj okolicę krocza do porodu - jednym ze sposobów jest masaż krocza. Możesz go wykonywać po 36 tygodniu ciąży przy użyciu np. olejku z nasion wiesiołka. Masuj środek ścięgnisty (punkt między okolicą pochwy i odbytu) i okolice wejścia do pochwy. Wspomoże to proces uelastycznienia i poprawi czucie tych struktur.
Pamiętaj, że powyższe porady skierowane są dla pacjentek, których ciąża przebiega w sposób fizjologiczny i bez komplikacji. W pozostałych przypadkach warto wcześniej skonsultować ćwiczenia z lekarzem bądź fizjoterapeutą uroginekologicznym.
Blizna i jej układ
W Fizjoterapeutycznym przygotowaniu do porodu drogami natury po cesarskim cięciu (VBAC – Vaginal Birth After Caesarean Section) warto zwrócić uwagę na bliznę i jej wpływ na układ ruchu.
Blizna po cesarskim cięciu wymaga właściwej pielęgnacji i uwagi, tym bardziej, że niekiedy w obszarze zszytej tkanki powstają zrosty, zgrubienia, tkliwość lub odczucie sztywności.
Zadbanie o nią odpowiednio wcześnie po cesarskim cięciu zapobiegnie możliwym powikłaniom. Ze względu na połączenia mięśniowo-powięziowe w naszym ciele, mogą do nich należeć uczucie napięcia czy zmniejszonej ruchomości w obrębie miednicy i bardziej odległych części ciała. Stąd też po operacji w obrębie brzucha mogą pojawić się dolegliwości w obszarze pleców, barków, kolan czy stóp.
Warto wiedzieć, że blizna zagojona po 4-6 tygodniach remodeluje się jeszcze przez około rok. Wykonywanie mobilizacji blizny w tym czasie wpływa w sposób istotny na jej ostateczny kształt.
Natomiast nawet przy starszych bliznach można jeszcze wpłynąć na ich elastyczność i ewentualne zaburzenia z nimi związane. W tym celu warto zgłosić się o poradę do fizjoterapeuty.
Rozpocznij mobilizację obszaru blizny po cesarskim cieciu po około 4-5 tyg. od operacji, o ile zszyta tkanka jest w pełni zagojona, bez obrzęku, ucieplenia, strupa czy nadmiernej tkliwości.
- Użyj małą ilość środka poślizgowego, np. olejku ze słodkich migdałów lub maści na blizny. Po masażu, kiedy skóra będzie zaczerwieniona i przekrwiona, wmasuj większą ilość preparatu. Możesz skorzystać ze sposobów mobilizacji blizny według schematu przedstawionego poniżej (spójrz też na zamieszczone rysunki):
- Etap I: zacznij od prostych technik, początkowo nie dotykając jeszcze samej blizny: uciski dookoła, obtaczanie, przesuwanie blizny do góry i do dołu (1-2 tygodnie).
- Etap II: techniki z etapu I możesz teraz wykonywać bezpośrednio na bliźnie (2 tygodnie).
- Etap III: możesz dołączyć do poprzednich technik tworzenie fałdu skórnego, „przyszczypanie” i „przełamywanie” blizny.
Podczas wykonywania powyższych technik możesz czuć delikatne ciągnięcie, ale nie ból. Uczucie dyskomfortu nie powinno przekraczać 4 punktów w skali 10-stopniowej, w której 10 określa najsilniejszy wyobrażalny ból.
Jednym z elementów fizjoterapeutycznego przygotowania do porodu drogami natury jest poprawa elastyczności i zakresów ruchu w ciele. Interwencja chirurgiczna i związane z nią procesy gojenia oraz tworząca się tkanka bliznowata, mogą wpłynąć na elastyczność i ruchomość struktur ciała. To z kolei może doprowadzić do zmiany wzorca ruchu, przeciążeń czy zmian w czuciu.
Zastosowanie odpowiednich ćwiczeń i ruchów wyrównujących zaburzone napięcie, pozwoli w pełni wykorzystać potencjał ciała w trakcie porodu drogami natury po cesarskim cięciu.
Tekst przygotowały nasze fizjoterapeutki uroginekologiczne: Pola Miecińska, Anna Jakóbik, Daria Lipa i Małgorzata Starzec-Proserpio,
