Opieka przedkoncepcyjna to zespół działań sprzyjających bezpiecznemu poczęciu dziecka oraz utrzymaniu ciąży.

Okres przedkoncepcyjny jest ważny zarówno ze względu na zdrowie kobiety (chcemy wybrać okres największego dobrostanu bio-psycho-społecznego), lecz także funkcjonowania maluszka po porodzie.

Pierwsze tygodnie po zapłodnieniu to okres kluczowy dla rozwoju małego człowieka, to wtedy tworzą się zawiązki wszystkich narządów i układów, które następnie wraz z rozwojem ciąży będą się coraz bardziej udoskonalać, by w dniu porodu noworodek był samodzielnie funkcjonującym organizmem.

Wśród kobiet panuje tendencja, by wybierać się na konsultację do specjalisty dopiero wtedy, gdy podejrzewają u siebie ciążę, czyli ok 3-4 tygodnie po zapłodnieniu. Z kolei przy nieregularnych cyklach okres ten wydłuża się nawet do 8. tygodnia ciąży. Jest to zdecydowanie za późno, bowiem rozwijający się zarodek, a następnie płód jest najbardziej wrażliwy na działalność zewnętrznych czynników podczas całego pierwszego trymestru – także najwcześniej, czyli kiedy jeszcze nie wiemy o jego istnieniu.

Opieka przedkoncepcyjna nie tylko zmniejsza częstość powikłań ciąży, ale także zmniejsza lęk, daje poczucie bezpieczeństwa i sprawczości kobietom w trakcie starań o dziecko.

Patronat przedciążowy opiera się głównie o profilaktykę i ewentualnie wdrożenie takich działań medycznych, które mają za zadanie ustabilizować stan zdrowia kobiety.

Opiekę okołokoncepcyjną może sprawować położna i/lub lekarz ginekolog, a także w razie potrzeby: lekarze innych specjalności (w tym lekarz dentysta), dietetyk, fizjoterapeuta, psycholog lub psychoterapeuta.

Okres przedkoncepcyjny to czas szczególnej troski o zdrowie kobiety, wobec czego ilość specjalistów powinna być dostosowana indywidualnie do jej potrzeb. Takie holistyczne podejście możne znacząco podnieść satysfakcję z przebiegu ciąży przyszłej mamy.

Opieka przedkoncepcyjna to także odłożenie poczęcia jeżeli kobieta jest krótko (< 6 miesięcy) po porodzie lub para uznała, iż nie jest to odpowiedni czas na kolejnego członka rodziny. Badania dowodzą, że zbyt krótkie odstępy między ciążami mogą skutkować niższą masą urodzeniową kolejnego dziecka. To z kolei może wynikać z niedostatecznej suplementacji (np. kwasu foliowego) lub niedostosowania swojej diety do potrzeb organizmu podczas laktacji i jednocześnie rozwijającej się ciąży.

Na co zwrócić uwagę w trakcie starań o dziecko?

Konsultacje ze specjalistą

– warto przygotować sobie historię chorób własnych oraz występujących w rodzinie, bowiem jeżeli jest to pierwsze spotkanie z osoba sprawująca opiekę na pewno będzie chciała przeprowadzić dokładny wywiad.

Szczególnie zwracamy uwagę na dziedziczne choroby genetyczne występujące w rodzinie do co najmniej drugiego pokolenia wstecz, istnieje wówczas szansa na wykonanie badań przesiewowych w kierunku tych chorób. Oprócz tego odbędzie się także badanie fizykalne (w tym badanie ginekologiczne, cytologia i niezbędne badania laboratoryjne dostosowane do aktualnej sytuacji zdrowotnej kobiety).

Styl życia

– prawidłowy wynik BMI w trakcie starań o dziecko jest szczególnie ważny, bowiem optymalizacja masy ciała pozwala uniknąć wielu powikłań w ciąży i po porodzie, w tym cukrzycy oraz nadciśnienia tętniczego. Zdrowe odżywianie oraz aktywność fizyczna dostosowana do możliwości kobiety stanowią najlepszy fundament do zdrowej sylwetki i dalszych działań zmierzających poczęciu dziecka.

Suplementacja

– przede wszystkim kwas foliowy w dawce 0,4 mg/dobę (lub więcej w zależności od historii położniczej kobiety oraz jej stanu zdrowia – do decyzji specjalisty), jest to suplement o najlepiej udokumentowanej skuteczności w prewencji wad układu nerwowego.

Kwas foliowy

- powinien być przyjmowany min 4-6 tygodni przed planowanym poczęciem, aż do zamknięcia cewy nerwowej czyli ok. 4 tygodnie po zapłodnieniu. Pozostałe suplementy, które są często zalecane kobietom starającym się o potomstwo oraz we wczesnej ciąży to m.in. jod, magnez, żelazo i witamina D3, jednak zasadność ich stosowania oraz dawki powinny być omówione ze specjalistą, który w oparciu o aktualną sytuację zdrowotną kobiety i wyniki badań dostosuje odpowiednią suplementację.

Szczepienia

– wywołują wiele kontrowersji, a przez to niezrozumienia i lęku, dlatego szczególnie w tym miejscu warto pochylić się nad doniesieniami naukowymi i opiniami ekspertów. Zacznijmy od tego, iż kobietom w ciąży nie podaje się żywych szczepionek, ale tylko te inaktywowane lub swoistą immunoglobulinę (gotowe przeciwciała), wobec czego ryzyko zachorowania jest niskie, zaś same szczepionki bezpieczne.

Kolejno należy zwrócić uwagę na fakt, iż zalecane są tylko te szczepienia, których brak i następstwo choroby przewyższają niekorzystne konsekwencje dla matki i dziecka. Pełną listę zalecanych oraz odraczanych szczepień w ciąży i okresie przedkoncepcyjnych można znaleźć tu

Zapobieganie urazom

– podczas starań o poczęcie oraz w ciąży, każda kobieta bierze odpowiedzialność za dwa (lub więcej) życia, wobec czego działania takie jak: stosowanie pasów bezpieczeństwa, kasków i ochraniaczy, a także unikanie sportów ekstremalnych są wyjątkowo ważne.

Pamiętacie, kiedy można przystąpić do udzielania pierwszej pomocy?

Kiedy Waszemu bezpieczeństwu nic nie zagraża. W tym przypadku ceną także jest życie.

lic. Joanna Baranowska, położna, nauczycielka Naturalnego Planowania Rodziny wg. Metody Rötzera