Czy położna może wykonać badanie USG?

Odpowiedź brzmi TAK! Jak, gdzie i dlaczego? Tego dowiecie się z tekstu naszej położnej, Marty Łukasz.

Gdzie położne mogą wykonywać badanie USG?

Położne pracujące w Klinikach Leczenia Niepłodności, poprzez wykonywanie cyklicznych badań ultrasonograficznych uczestniczą w procesie monitorowania cyklu oraz rozpoznawania i obserwacji ciąży na wczesnym etapie rozwoju.
Pracując w publicznych/prywatnych Przychodniach lub prowadząc własną działalność gospodarczą mogą również wykorzystać swoją wiedzę i umiejętności z zakresu USG prowadząc ciąże fizjologiczne. Położna w ramach własnej praktyki może wykonywać badania USG jedynie odpłatnie, ponieważ nie są one refundowane przez NFZ.
W praktyce ambulatoryjnej i szpitalnej, badanie USG może być stosowane również do działań profilaktycznych oraz kontroli okołoporodowej. Sprawdzamy położenie, ustawienie płodu i umiejscowienie łożyska. Badanie wykorzystujemy także do diagnostyki krwawień po porodzie, diagnostyki zapalenia błony śluzowej, oceny blizny po cięciu cesarskim, powikłań pooperacyjnych, oceny ilości moczu zalegającego w pęcherzu moczowym po mikcji oraz jako wsparcie przy problemach z laktacją.
Wiedza z zakresu USG ułatwia położnej interpretację wyników badań USG dostarczanych przez pacjentki, edukację ciężarnych w zakresie badań przesiewowych bądź też celowości wykonania konkretnych badań.

USG a prowadzenie ciąży przez położne

Pierwszym referencyjnym badaniem USG w ciąży jest badanie między 11 a 14 tygodniem ciąży, kolejne badanie wykonuje się między 18 a 22 tygodniem ciąży. W trosce o bezpieczeństwo oraz najwyższą jakość wykonywanych świadczeń, powinny być one wykonywane przez osoby posiadające uprawnienia i kwalifikacje do ich wykonywania, potwierdzone odpowiednimi dokumentami wydawanymi przez organizacje krajowe oraz międzynarodowe, poddające swe wyniki okresowej kontroli i audytowi.

Obecnie dokumentami potwierdzającymi ww. umiejętności i kwalifikacje są certyfikaty wydawane przez Sekcję USG PTGIP oraz certyfikaty międzynarodowych organizacji tj. The Fetal Medicine Foundation (FMF). Położna może uzyskać Certyfikat FMF – prawo angielskie nie dyskryminuje zawodu położnej. Położne mają prawo do samodzielnego wykonywania i interpretowania badań USG w przebiegu ciąży fizjologicznej również w:

Belgii,
Danii,
Finlandii,
Francji,
Hiszpanii,
Holandii,
Irlandii,
Szwecji.

Przykład praktyki położnych w krajach Unii Europejskiej wskazuje na to, że taka działalność jest możliwa. Należy podkreślić, że nie tylko położna odsyła ciężarne na badania referencyjne I i II trymestru, robią to również lekarze nie posiadający certyfikatów polskich i światowych.

położna Marta Łukasz stoi przy aparacie USG

Podstawa prawna wykonywania USG przez położną:

Ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz.U.2020 poz.562)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 lutego 2017 r. w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego (Dz.U. 2017 poz. 497)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej (Dz.U. 2018 poz. 1756)
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dn. 26 lipca 2019 r. w sprawie standardów kształcenia dla kierunków studiów: lekarskiego, lekarsko-dentystycznego, farmacji, pielęgniarstwa i położnictwa (Dz.U.2019 poz.1573)

Jak sytuacja wygląda w praktyce?

Aktualnie położna może więc samodzielnie wykonywać badania ultrasonograficzne po ukończeniu studiów drugiego stopnia na kierunku Położnictwo. Jednak w związku z dynamicznym rozwojem nauki wskazane jest dalsze poszerzanie i aktualizowanie wiedzy oraz umiejętności w trybie kształcenia podyplomowego. Kształcenie położnych po ukończeniu studiów licencjackich i magisterskich odbywa się w trybie podyplomowym koordynowanym i nadzorowanym przez Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych (CKPPiP). W ofercie Centrum niebawem ponownie pojawi się szkolenie dedykowane wyłącznie diagnostyce ultrasonograficznej. Mam przyjemność być częścią zespołu ds. opracowania nowego programu kursu specjalistycznego w tym zakresie. Do tej pory wiele położnych decydowało się na udział w kosztownych kursach dla lekarzy. Jednak w chwili obecnej Polskie Towarzystwo Ultrasonograficzne (PTU) jako warunek uzyskania certyfikatu wskazuje posiadanie dyplomu lekarza. Towarzystwo ma pełną dowolność w ustalaniu zasad, co do tego kto i na jakich zasadach może uzyskać jego certyfikat. Jest to spowodowane faktem, iż przepisy prawa nie regulują wydawania takich zaświadczeń. W związku z powyższym położne nie mają możliwości ubiegania się o Certyfikat, pomimo ukończenia niezbędnych kursów. Organizacji kursów dla położnych w zakresie badań ultrasonograficznych podejmowali się więc niektórzy organizatorzy kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych (m.in. Ośrodek Edukacji CM „Żelazna”), proponując odbycie ich w formie kursów dokształcających.

Autor: Marta Łukasz, położna, Koordynator ds. szkoleń i szkół rodzenia w Ośrodku Edukacji CM Żelazna