Dieta w chorobie Hashimoto
Choroby tarczycy stanowią istotny problem zdrowotny XXI wieku.
Najpowszechniejsze zaburzenia fizjologiczne tarczycy to niedoczynność, w tym także niedoczynność tarczycy ze współwystępującą chorobą Hashimoto. Niezdiagnozowane mogą utrudniać zajście w ciążę oraz jej utrzymanie.
Coraz więcej badań naukowych potwierdza istotną rolę prawidłowego żywienia w leczeniu chorób tarczycy, która może wspierać terapię farmakologiczną.
Zalecenia żywieniowe powinny być ustalone indywidualnie dla każdego pacjenta, aby jadłospis dostarczał organizmowi niezbędnych dla zachowania zdrowia składników odżywczych.
Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy bazuje na zasadach racjonalnego żywienia, a w przypadku pacjentów z nadwagą zaleca się odpowiednie zmniejszenie kaloryczności diety. Nie stosuje się jednak diet ubogoenergetycznych, gdyż długotrwały niedobór kaloryczny sprzyja zwolnieniu tempa przemiany materii.
Do ważnych składników odżywczych w dietoterapii chorób tarczycy należą:
✅ Białko – spożycie białka powinno być na poziomie 10-15% spożywanej dziennej energii. Składnik ten wpływa na produkcję hormonów tarczycy, wzrost tempa metabolizmu, jak również wspiera pracę układu immunologicznego. Źródłem białka powinno być chude mięso oraz ryby, a także jaja. Cennym źródłem tego składnika są również produkty roślinne, jak nasiona roślin strączkowych, orzechy, kasze oraz inne produkty pełnoziarniste. Produkty te to również dobre źródło witamin z grupy B. Ryby ponadto dostarczają jodu oraz niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3.
✅ Węglowodany – w diecie powinny pochodzić z produktów pełnoziarnistych, orzechów, nasion, warzyw i owoców cechujących się niskim indeksem glikemicznym, ale przede wszystkim wysoką zawartością witamin oraz składników mineralnych. Niski indeks glikemiczny ma duże znaczenie ze względu na fakt, że osoby z zapaleniem tarczycy mogą mieć zaburzoną gospodarkę węglowodanową.
✅ Błonnik pokarmowy – sprzyja pracy przewodu pokarmowego, co przy zwolnionym tempie motoryki przewodu pokarmowego osób z chorobami tarczycy zapobiega zaparciom. Cennym źródłem tego składnika są pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa i owoce.
✅ Tłuszcze – wskazane jest aby stanowiły około 25-30 % spożywanej energii z ograniczeniem tłuszczów nasyconych. Dieta wysokotłuszczowa sprzyja wzrostowi estrogenów i może nasilić objawy chorób tarczycy. Istotne, aby spożywać regularnie tłuste ryby morskie, siemię i olej lniany, orzechy, awokado, olej rzepakowy oraz oliwę z oliwek. Produkty te są bogate w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, które pełnią funkcje antyoksydacyjne, chroniąc tarczycę przed negatywnym skutkiem stresu oksydacyjnego.
✅ Witamina D – jej odpowiedni poziom związany jest z mniejszą produkcją czynników prozapalnych i większą przeciwzapalnych. Ponadto w badaniach stwierdza się, że osoby chorujące na Hashimoto mają niższe poziomy tej witaminy oznaczane we krwi, dlatego odpowiednie spożycie tej witaminy jest niezwykle ważne. Głównym źródłem witaminy D jest synteza skórna, ale zaledwie około 10% tej witaminy spożywamy z dietą. Zalecana jest suplementacja tą witaminą, głównie w okresie jesienno-zimowym.
✅ Jod – to element hormonów tarczycy. Z tego powodu niedobór, jak i nadmiar jodu, może być przyczyną upośledzenia funkcjonowania tarczycy, w związku z tym suplementację należy stosować zgodnie z zaleceniami żywieniowymi i lekarskimi. Źródłami jodu w diecie są ryby morskie, zwłaszcza dorsz, mintaj, makrela, flądra, jak również owoce morza, algi oraz sól, która z kolei powinna być spożywana w ograniczonych ilościach.
✅ Żelazo – to składnik mineralny będący elementem tarczycowej peroksydazy jodującej, która uczestniczy w przemianie tyroksyny i trójjodotyroniny. Dlatego niedobór w diecie może spowodować spadek syntezy hormonów tarczycy. Cennymi źródłami tego składnika są mięso, żółtko jaj, ryby – takie jak tuńczyk i śledź. Roślinnymi źródłami są natka pietruszki, jarmuż, pełnoziarniste produkty zbożowe, pestki dyni i sezamu, nasiona roślin strączkowych.
✅ Selen – wchodzi w skład enzymów związanych z gospodarką hormonalną tarczycy i wpływa na przyswajalność jodu. Ponadto jest składnikiem enzymu peroksydazy glutationowej chroniącego tarczycę przed działaniem stresu oksydacyjnego, zmniejszając stan zapalny. Długotrwałe niedobory selenu mogą być przyczyną złej przyswajalności jodu i wiążą się z zaburzeniami pracy tarczycy. Osoby chorujące na Hashimoto mają niższe stężenia tego składnika, stąd mogą rozważyć suplementację, gdyż nawyki żywieniowe w niewielkim stopniu wpływają na zawartość selenu w surowicy krwi. Niemniej jednak źródłami z diety mogą być rośliny strączkowe, ryby, nasiona sezamu i słonecznika, orzechy włoskie, mięso oraz pieczarki.
✅ Gluten – nietolerancja, nadwrażliwość na gluten albo celiakia występują u osób z chorobami tarczycy częściej niż u osób zdrowych. Eliminacja tych produktów powinna być potwierdzona diagnozą oraz skonsultowana z dietetykiem i lekarzem, ponieważ mimo potencjalnej szkodliwości glutenu, to właśnie produkty zbożowe z tym składnikiem stanowią źródło wielu witamin i składników mineralnych oraz białka. Źródłem glutenu są produkty zbożowe takie jak m.in. pszenica, żyto, jęczmień i mogą one występować w wielu produktach, nie tylko piekarniczych.
Dieta w chorobach tarczycy powinna być odpowiednio zbilansowana ze względu na zwiększone zapotrzebowanie na niektóre składniki oraz planowaną ciążę.
Każda eliminacja w diecie danego produktu powinna być odpowiednio zastąpiona, aby zapewnić organizmowi wszystkich niezbędnych dla zachowania zdrowia elementów.
Joanna Giza, dietetyk
Choroby tarczycy stanowią istotny problem zdrowotny XXI wieku.
Najpowszechniejsze zaburzenia fizjologiczne tarczycy to niedoczynność, w tym także niedoczynność tarczycy ze współwystępującą chorobą Hashimoto. Niezdiagnozowane mogą utrudniać zajście w ciążę oraz jej utrzymanie.
Coraz więcej badań naukowych potwierdza istotną rolę prawidłowego żywienia w leczeniu chorób tarczycy, która może wspierać terapię farmakologiczną.
Zalecenia żywieniowe powinny być ustalone indywidualnie dla każdego pacjenta, aby jadłospis dostarczał organizmowi niezbędnych dla zachowania zdrowia składników odżywczych.
Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy bazuje na zasadach racjonalnego żywienia, a w przypadku pacjentów z nadwagą zaleca się odpowiednie zmniejszenie kaloryczności diety. Nie stosuje się jednak diet ubogoenergetycznych, gdyż długotrwały niedobór kaloryczny sprzyja zwolnieniu tempa przemiany materii.
Do ważnych składników odżywczych w dietoterapii chorób tarczycy należą:
✅ Białko – spożycie białka powinno być na poziomie 10-15% spożywanej dziennej energii. Składnik ten wpływa na produkcję hormonów tarczycy, wzrost tempa metabolizmu, jak również wspiera pracę układu immunologicznego. Źródłem białka powinno być chude mięso oraz ryby, a także jaja. Cennym źródłem tego składnika są również produkty roślinne, jak nasiona roślin strączkowych, orzechy, kasze oraz inne produkty pełnoziarniste. Produkty te to również dobre źródło witamin z grupy B. Ryby ponadto dostarczają jodu oraz niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3.
✅ Węglowodany – w diecie powinny pochodzić z produktów pełnoziarnistych, orzechów, nasion, warzyw i owoców cechujących się niskim indeksem glikemicznym, ale przede wszystkim wysoką zawartością witamin oraz składników mineralnych. Niski indeks glikemiczny ma duże znaczenie ze względu na fakt, że osoby z zapaleniem tarczycy mogą mieć zaburzoną gospodarkę węglowodanową.
✅ Błonnik pokarmowy – sprzyja pracy przewodu pokarmowego, co przy zwolnionym tempie motoryki przewodu pokarmowego osób z chorobami tarczycy zapobiega zaparciom. Cennym źródłem tego składnika są pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa i owoce.
✅ Tłuszcze – wskazane jest aby stanowiły około 25-30 % spożywanej energii z ograniczeniem tłuszczów nasyconych. Dieta wysokotłuszczowa sprzyja wzrostowi estrogenów i może nasilić objawy chorób tarczycy. Istotne, aby spożywać regularnie tłuste ryby morskie, siemię i olej lniany, orzechy, awokado, olej rzepakowy oraz oliwę z oliwek. Produkty te są bogate w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, które pełnią funkcje antyoksydacyjne, chroniąc tarczycę przed negatywnym skutkiem stresu oksydacyjnego.
✅ Witamina D – jej odpowiedni poziom związany jest z mniejszą produkcją czynników prozapalnych i większą przeciwzapalnych. Ponadto w badaniach stwierdza się, że osoby chorujące na Hashimoto mają niższe poziomy tej witaminy oznaczane we krwi, dlatego odpowiednie spożycie tej witaminy jest niezwykle ważne. Głównym źródłem witaminy D jest synteza skórna, ale zaledwie około 10% tej witaminy spożywamy z dietą. Zalecana jest suplementacja tą witaminą, głównie w okresie jesienno-zimowym.
✅ Jod – to element hormonów tarczycy. Z tego powodu niedobór, jak i nadmiar jodu, może być przyczyną upośledzenia funkcjonowania tarczycy, w związku z tym suplementację należy stosować zgodnie z zaleceniami żywieniowymi i lekarskimi. Źródłami jodu w diecie są ryby morskie, zwłaszcza dorsz, mintaj, makrela, flądra, jak również owoce morza, algi oraz sól, która z kolei powinna być spożywana w ograniczonych ilościach.
✅ Żelazo – to składnik mineralny będący elementem tarczycowej peroksydazy jodującej, która uczestniczy w przemianie tyroksyny i trójjodotyroniny. Dlatego niedobór w diecie może spowodować spadek syntezy hormonów tarczycy. Cennymi źródłami tego składnika są mięso, żółtko jaj, ryby – takie jak tuńczyk i śledź. Roślinnymi źródłami są natka pietruszki, jarmuż, pełnoziarniste produkty zbożowe, pestki dyni i sezamu, nasiona roślin strączkowych.
✅ Selen – wchodzi w skład enzymów związanych z gospodarką hormonalną tarczycy i wpływa na przyswajalność jodu. Ponadto jest składnikiem enzymu peroksydazy glutationowej chroniącego tarczycę przed działaniem stresu oksydacyjnego, zmniejszając stan zapalny. Długotrwałe niedobory selenu mogą być przyczyną złej przyswajalności jodu i wiążą się z zaburzeniami pracy tarczycy. Osoby chorujące na Hashimoto mają niższe stężenia tego składnika, stąd mogą rozważyć suplementację, gdyż nawyki żywieniowe w niewielkim stopniu wpływają na zawartość selenu w surowicy krwi. Niemniej jednak źródłami z diety mogą być rośliny strączkowe, ryby, nasiona sezamu i słonecznika, orzechy włoskie, mięso oraz pieczarki.
✅ Gluten – nietolerancja, nadwrażliwość na gluten albo celiakia występują u osób z chorobami tarczycy częściej niż u osób zdrowych. Eliminacja tych produktów powinna być potwierdzona diagnozą oraz skonsultowana z dietetykiem i lekarzem, ponieważ mimo potencjalnej szkodliwości glutenu, to właśnie produkty zbożowe z tym składnikiem stanowią źródło wielu witamin i składników mineralnych oraz białka. Źródłem glutenu są produkty zbożowe takie jak m.in. pszenica, żyto, jęczmień i mogą one występować w wielu produktach, nie tylko piekarniczych.
Dieta w chorobach tarczycy powinna być odpowiednio zbilansowana ze względu na zwiększone zapotrzebowanie na niektóre składniki oraz planowaną ciążę.
Każda eliminacja w diecie danego produktu powinna być odpowiednio zastąpiona, aby zapewnić organizmowi wszystkich niezbędnych dla zachowania zdrowia elementów.
Joanna Giza, dietetyk